در آن زمان از مجموع 60 ميليون جمعيت روسيه 50 ميليون نفر آنها را موژيك ها (دهقانان) تشكيل مي دادند.
تمام اين موژيك ها رعيت بودند ، نيمي از آنها در اراضي دولتي و بقيه در املاك حدود 100 هزار خانواده اشراف زميندار روسيه زندگي مشقت باري را سپري مي كردند.موژيك ها همراه املاك معامله مي شدند و حق ترك املاكي كه متعلق به آن بودند را نداشتند.
در قرون وسطي دهقان هاي روس آزاد بودند و در مجموع زندگي بهتري نسبت به دهقان هاي غربي داشتند.
از قرن سيزدهم ميلادي به بعد و با قدرت گرفتن اشراف روسيه ، ساكنان روستاها روز به روز بيشتر موقعيت اجتماعي خود را از دست داده و برخلاف اروپاي غربي كه به تدريج روستاييان از چنگال نظام رعيتي رها مي شدند ، آنها به رعيت هاي مطلق مبدل مي گرديدند.
در دوران سلطنت ايوان چهارم كه به دليل سركوب لقب ايوان «مخوف» را يافته بود ، او براي مطيع كردن دهقان هاي روسي آزادي رفت و آمد آنها را محدود كرد.
همچنين تزارهاي سلسله رومانف ، پتر اول و كاترين دوم كه خواستار خدمات و وفاداري اشراف روسيه بودند ، املاك وسيعي را به آنها بخشيدند و براي اين كه اشراف از يك نيروي كار دائم و مطيع برخوردار باشند ، آزادي رفت و آمد روستاييان را به كلي ممنوع كردند و به اين ترتيب طبقه روستايي روس تبديل به رعيت برده شدند.
الكساندر دوم به عنوان ناجي آنها ظهور كرد و با لغو نظام رعيتي دهقانان اجازه يافتند دوسوم از اراضي كشاورزي دولتي را به اقساط 49 ساله خريداري كنند.
به اين ترتيب ، در روز سوم مارس سال 1861 ميلادي الكساندر دوم ، تزار روسيه دستور الغاي نظام رعيتي را در سراسر خاك امپراتوري روسيه صادر كرد اما او در سال 1881 ميلادي در يك سوءقصد به قتل رسيد.
با مرگ الكساندر دوم ، آزادي كوتاه مدت دهقانان روسيه خاتمه يافت و آنها دوباره به رعيت مبدل شدند.
بهرام افتخاري