بزم گياهان براي آدم‌ها

از هر 10 نفري كه به مغازه مي‌آيند، 9 نفرشان كاسه و بشقاب‌هاي پلاستيكي مي‌خرند و آن يك نفري هم كه سراغ ظرف‌هاي غير پلاستيكي مي‌رود، ظروف اسفنجي را ترجيح مي‌دهد.

مغازه‌دار فروشش خوب است مخصوصا وقتي جشن يا عزايي هست. خودش از شغلش راضي است اما از وقتي فهميده كه ظرف‌هاي پلاستيكي ساخته شده از نفت غير از سرطان چيز ديگري با خودش نمي‌آورد، انگيزه تغيير شغلش قوي‌تر شده است.

مشتري‌ها قبل از اين‌كه به مغازه بيايند، انتخابشان را كرده‌اند براي همين نه از مغازه‌دار مشورت مي‌خواهند و نه تصميمشان را عوض مي‌كنند، چون مطمئنند كه براي مهماني يا نذري‌پزي‌شان چند دست ظرف يك بار مصرف مي‌خواهند كه هم گران تمام نشود و هم زحمت تحويل گرفتن ظرف‌ها و شستن‌شان را كم كند.

اين بازار پرمشتري اما يك عضو كمتر شناخته شده هم دارد؛ ظروف يكبار مصرف گياهي. اين ظرف‌ها تنوع زيادي دارند، يعني هر ظرفي را كه بتوان شكل پلاستيكي‌اش را پيدا كرد حتما نوع گياهي اش هم پيدا مي‌شود.

اين ظرف‌ها ضخيم‌تر از ظرف‌هاي پلاستيكي‌ و رنگشان كرم است، چون اغلب با نشاسته ذرت درست مي‌شود.

براي اين‌كه نشاسته ذرت به يك ظرف گياهي تبديل شود توليدكنندگان، نشاسته را كه يك ماده آب دوست است به يك ماده آب‌گريز تبديل مي‌كنند.

اين باعث مي‌شود اين پليمر گياهي هم محكم شود و هم بتوان مواد غذايي را براحتي درون آن ريخت البته براي اين‌كه اين ظروف ساخته شده از نشاسته ذرت (يا سيب‌زميني يا گندم) به آن شكلي كه در فروشگاه‌ها مي‌بينيم در آيند موادي مثل موم عسل، روغن گياهي يا فيبر سلولز هم به آن اضافه مي‌شود تا هم استحكام بگيرند و هم نرم و براق شوند.

كارد و چنگال 50 تومان، كاسه دردار يك كيلويي 260 تومان، بشقاب كم عمق 105 تومان، كاسه چهارگوش 95 تومان و ... اين قيمت‌ها به نظر خيلي‌ها گران است مخصوصا وقتي مي‌بينند با نصف اين مبالغ مي‌شود ظروف پلاستيكي خريد. شايد علت انصراف بيشتر مردم ازخريد ظرف‌هاي يكبار مصرف گياهي هم همين باشد.

بيشتر مردم مثل حسين فكر مي‌كنند. به گمان او وقتي قرار است ظرفي را در نهايت دور بيندازيم در حالي كه معمولا عمر مصرفش به ساعت هم نمي‌رسد لازم نيست برايش پول زيادي هزينه شود.

او ناخواسته يك ظرف يكبار مصرف گياهي خريده و به نظرش خيلي گران بوده مخصوصا اين‌كه بعد از يك دقيقه هم آن را درون سطل آشغال انداخته است.

حرف حسين از گراني ظرف‌هاي گياهي و اين‌كه وقتي قرار است، چيزي خيلي زود تبديل به آشغال شود و نيازي نيست روي آن وسواس به خرج داد، حرف خيلي از مردم است.

شايد آنها كه اطلاعاتشان از بقيه مردم بيشتر است اين رفتار را ناشي از طبيعت ستيزي آدم‌ها بدانند ولي به نظر مي‌رسد تمايل به ظرف‌هاي پلاستيكي بيشتر از آن‌كه كاري عمدي باشد از ناآگاهي مردم نسبت به اثرات سوء ظرف‌هاي پلاستيكي و فوايد ظرف‌هاي گياهي ريشه بگيرد.

اثري كه ظرف‌هاي پلاستيكي ساخته شده از نفت بر بدن آدم‌ها مي‌گذارد كمي ترسناك است؛ سرطان. اين را شايد خيلي‌ها شنيده باشند و حالا وقت آن است كه اين موضوع را باور كنند و براي دور شدن از سرطان‌هاي خود خواسته شيوه‌هاي غلط زندگي‌شان را تغيير دهند.

يك ظرف پلاستيكي آن هم از نوع يكبار مصرفش مملو از استايرن است. اين ماده كشنده است و زماني از جداره ظروف آزاد مي‌شود كه با مواد غذايي داغ، گرم و چرب برخورد كند.

آزاد شدن استايرن باعث مي‌شود آنها با غذايي كه ما مي‌خوريم مخلوط و بدون آن‌كه بدانيم وارد بدنمان شده و در بافت‌هاي چربي انباشته شود. حالا هر چه قدر تعداد دفعات استفاده ما از اين ظرف‌هاي پلاستيكي بيشتر باشد سموم بيشتري در بدنمان انباشته مي‌شود كه شديدترين اثرش به شكل سرطان نمود پيدا مي‌كند.

ظروف پلاستيكي يكبار مصرف حاوي منيزيم، لايزر و مونومر هم هست كه هر دو آنها به عنوان مواد سمي شناخته مي‌شود كه البته دستي هم در ايجاد انواع سرطان دارد.

خوش آب و رنگ بودن ظرف‌هاي پلاستيكي يكبار مصرف هم به جاي آن‌كه نوعي امتياز براي آنها باشد، يك نمره منفي براي اين ظروف تلقي مي‌شود.

خاصيت پلاستيك اين است كه توانايي نگهداري رنگ را ندارد پس وقتي در اين ظروف مواد غذايي بويژه از نوع داغ و پرحرارت ريخته مي‌شود اين مواد رنگي از جداره ظرف كنده شده و همراه ماده خوراكي وارد بدنمان مي‌شود.

پزشكان مي‌گويند اين مواد رنگي به سيستم عصبي و رفتاري انسان‌ها بويژه كودكان آسيب مي‌رساند ضمن آن‌كه تمامي سمومي كه به واسطه ظروف پلاستيكي به بدن تحميل مي‌شود تحريك سيستم عصبي و خستگي عضلاني را ايجاد مي‌كند.

چقدر به زمين فكر مي‌كنيد، به خاكي كه زير پايتان است، به موجود ريزي كه درون خاك زندگي مي‌كند، به آب‌ها و اين‌كه موجودات ساكن آن به چه چيزهايي نياز دارند؟

خاك و آب كره زمين چندين دهه است كه به خاطر ما آدم‌ها آسيب زيادي ديده است. ما اين دو عنصر حيات را آلوده مي‌كنيم چون ياد نگرفته‌ايم كه موجودات ساكن در اين عرصه‌ها هم درست مثل ما حق زندگي دارند. نشانه‌اش هم سرگرداني ميليون‌ها تن زباله پلاستيكي در سراسر جهان است.

ظروف و محصولات پلاستيكي عمر زيادي دارد. براي اين‌كه يك تكه پلاستيك كاملا تجزيه شود دست‌كم به 300 سال زمان نياز دارد كه بعضي وقت‌ها اين زمان به 500 سال هم مي‌رسد.

حالا وقتي چنين اجسام مقاومي درون خاك قرار مي‌گيرد شبيه يك عايق عمل مي‌كند يعني اجازه نمي‌دهد كه هوا ميان مولكول‌هاي خاك در رفت و آمد باشد كه در نتيجه فرآيند تنفس خاك مختل مي‌شود.

وقتي اين گونه شود خاك ارزش حياتي‌اش را از دست مي‌دهد و به دنبال آن موجودات درون خاك هم آسيب مي‌بيند. براي همين است كه حاميان محيط زيست به دنبال توسعه ظروفي هستند كه برآمده از طبيعت باشد و به هيچ موجودي لطمه نزند.

ظروف يكبار مصرف گياهي برآمده از طبيعت است براي همين خطري براي محيط زيست محسوب نمي‌شود. اين ظرف‌ها حتي اگر غيرمسوولانه در طبيعت رها شود براي تجزيه كامل زير نور مستقيم آفتاب حداكثر به شش ماه زمان نياز دارد. پس از اين بابت يك سر و گردن از ظرف‌هاي پلاستيكي بالاتر است.

اين ظروف حتي مي‌تواند به مصرف غذاي حيوانات نيز برسد چون تركيب اصلي آنها نشاسته ذرت، گندم يا سيب‌زميني است. اين در حالي است كه اگر مواد غذايي داغ و چرب هم درونشان ريخته شود تنها چيزي كه از جداره آنها وارد غذا مي‌شود همين نشاسته‌هاست.

پس ديگر نبايد بين دو راهي انتخاب ماند. به خاطر مزاياي اين ظروف بايد كمي دست و دلبازانه‌تر دست به جيب شد و به هزينه‌هاي درمان و پاكسازي محيط زيست فكر كرد كه با خريد ظروف گياهي خيلي كمتر مي‌شود.

البته در بازار مصرف هنوز ظروف پلاستيكي يكه‌تاز ميدان است و با وجود اين‌كه كشور ما جزو كشورهاي پيشگام در توليد ظروف گياهي است باز هم توليد آن به اندازه ظروف پلاستيكي انبوه نيست؛ اين مساله را با سرك كشيدن به داخل اغلب فروشگاه‌هاي ظروف يكبار مصرف مي‌توان براحتي درك كرد.

وقتي جنسي در بازار كمتر ديده شود مسلما اشتياق مردم براي خريد آن نيز كم مي‌شود پس بهترين برنامه اين است كه ظروف گياهي بيشتر از ظروف پلاستيكي به چشم خريداران بيايد و زمينه‌اي فراهم شود تا كم‌كم مردم راهي جز خريد ظروف گياهي نداشته باشند كه البته به اين مرحله نخواهيم رسيد مگر اين‌كه مسوولان دست توليدكنندگاني را كه با هزينه‌هاي گران توليد اين ظروف روبه‌رو هستند، بگيرد.

مريم خباز - ‌‌گروه جامعه