در 60 كيلومتري غرب تبريز به شهري به نام «سيس» ميرسيم كه يكي از شهرهاي شهرستان شبستر محسوب ميشود. اين شهر در مسير ارتباطي تبريز به سلماس واقع شده و علاوه بر شهر زيرزميني، جاذبههاي گردشگري متعددي دارد. وجود مكانهاي فرهنگي ـ تاريخي از قبيل مزار پير رجب، مسجد محمد حنفيه، دامنههاي كوه ميشو، چشمهها و قنوات زلال آن و همچنين مقبره شيخ اسماعيل سيسي اين شهر را به عنوان يك شهر گردشگرپذير معرفي كرده است.
شهر تاريخي زيرزميني كه در نزديكي مقبره شيخ اسماعيل سيسي راه خود را به سمت قلب زمين باز ميكند، به صورت يك راهروي اصلي و اتاقهايي در اطراف آن احداث شده است.
ميگويند اين شهر براي پناه گرفتن مردم منطقه در مقابل حمله مهاجمان مغول احداث شده است.
در كنار شهرداري شهر «سيس» در عمق چهار متري زمين دري است كه ما را به عمق زمين و شهر زيرزميني سيس راهنمايي ميكند.
بعد از ورود به اين شهر، يك راهروي باريك به عرض 60 سانتيمتر وجود دارد كه به آساني ميتوان در آن حركت كرد.
اين راهروي تاريخي به گونهاي طراحي و حفر شده است كه به كندي به شيب آن اضافه ميشود تا در نهايت به آب روان قنات ظهرآباد سيس ميرسد.
پس از طي چهار متر از دهانه راهرو به جلو به دو اتاق در طرفين دالان ميرسيم؛ اتاقهايي به مساحت10 مترمربع كه پنج شش نفر براحتي در آن ميتوانند اتراق كنند.
ارتفاع اتاقهاي هلالي شكل اين شهر در بلندترين نقطه دو متر است. در ديوارههاي اين اتاقها تاقچههاي متعددي تعبيه شده است.
پس از عبور از اين دو اتاق و در 10 متري عمق زمين، دو اتاق ديگر حفر شده كه بين اين اتاقها يك راه براي ورود هوا از سطح زمين در نظر گرفته شده است.
تالار بزرگي نيز در ادامه اين راهرو و در ارتفاعي پايينتر وجود دارد كه روي چهار ستون قرار گرفته است و ادامه مسير پس از آن به آب قنات ظهرآباد ميرسد.
در نقاط مختلف اتاقهاي اين شهر زيرزميني، سوراخهايي وجود دارد كه توسط كانالهايي به فضاي بيرون راه داشته و نشان ميدهد كه معماران آن منفذهايي براي تامين هواي داخل كانال تعبيه كرده بودند.
در دورههاي تاريخي اين شهر كاربردهاي متعددي پيدا كرده بود. به عنوان مثال در دوران قاجاريه و به دليل ضعف حكومت مركزي و كاهش امنيت، اهالي شهر «سيس» اموال گرانبهاي خود را در آنجا پنهان ميكردند. در زمان جنگ جهاني دوم نيز اين شهر يكبار ديگر به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گرفت.
اين شهر زيرزميني ميتواند به عنوان قطب گردشگري استان آذربايجان شرقي و حتي كشور شناسانده شود، اگر مورد توجه مسوولان ميراث فرهنگي و گردشگري قرار گيرد.
جبار فرجي - جامجم تبريز