مردمي كه عادت دارند درباره هر كسي و هر چيزي پيش از آن كه اطلاعات لازم را كسب كنند، فقط قضاوت مي‌كنند كه فلاني چگونه است و چرا فلان كار را كرد و چرا آن‌طور راه رفت و چرا فلان حرف را زد؟
بارها شنيده‌ايم كه مي‌گويند بسياري از ما براي خودمان پزشك هستيم و براي خودمان و ديگران نسخه مي‌پيچيم. نسخه پيچيدن براي يك بيماري ساده يا حتي مزمن نهايتا درمان‌پذير است، اما آيا قضاوت و پيشداوري كردن درباره افراد و بعد پي بردن به اين مساله كه قضاوت ما اشتباه بوده درمان‌پذير خواهد بود؟ آيا قضاوت و پيشداوري كردن و ابا نداشتن از تاثيرات منفي آن بر روح، جان و وجدان، آن هنگام كه پي مي‌بريم در قضاوتمان دچار اشتباه بوده‌ايم، جز عادي شدن اين كار و ريختن قبح آن نتيجه ديگري خواهد داشت؟
شايد بد نباشد اگر براي يكبار هم كه شده اين خصلت را از خودمان دور كنيم كه به محض ديدن يك نفر از روي چهره و قيافه و نوع پوشش و طرز راه رفتن او درباره‌اش قضاوت كنيم.
اگر اين‌گونه براحتي به خود حق مي‌دهيم كه درباره ديگران قضاوت كنيم، آيا از قضاوت نادرست ديگران درباره خودمان هم خوشحال خواهيم شد؟ بياييد براي يكبار هم كه شده اگر خواستيم درباره ديگران قضاوت عجولانه كنيم، به ياد بياوريم كه چگونه خودمان مورد قضاوت عجولانه و غيرواقعي ديگران قرار گرفته‌ايم و از شنيدن آن برآشفته شده‌ايم.
آنگاه سعي كنيم اين اخلاق خود را كمتر و كمتر كنيم. نه اين‌كه بگوييم حالا كه ديگران پشت سر ما حرف زده‌اند و پيشداوري كرده‌اند، پس چرا ما حرف نزنيم و پيشداوري نكنيم؟
بياييد از همين حالا به مصداق اين جمله كه هر آنچه بر خود نمي‌پسندي بر ديگران هم مپسند، درباره ديگران قضاوت و پيشداوري نكنيم.
اين‌گونه، شايد اين حرف مسوولان قضايي هم درست باشد كه در مملكت با كمبود قاضي مواجهيم وگرنه با اين روندي كه خيلي از ما در پيش گرفته‌ايم انگار كه همه ما خودمان يك قاضي تمام‌عياريم.
حالا بياييد فكر كنيم كه تا امروز چند بار و چگونه راجع به ديگران قضاوت كرده‌ايم و چند بار حداقل پيش وجدان خودمان شرمنده شده‌ايم؟ راستي نكند خداي ناكرده به جايي برسيم كه قضاوت عجولانه كنيم و حتي پيش وجدانمان هم شرمنده نشويم.
اين موضوع به نظر مي‌آيد پيش از آن كه به زمين و زمان و به اين و آن مربوط باشد و بخواهيم آن را گردن اين و آن و مشكلات و گرفتاري‌هاي روزمره بيندازيم تقصير خود ماست كه عادت نداريم عادت‌هاي غلطمان را به اتكاي زيربناي انساني وجودمان اصلاح كنيم.
قضاوت عجولانه يكي از همان عادت‌هاي غلطي است كه چه‌بسا اگر آن را اصلاح و كم كنيم خودمان راحت‌تر زندگي كنيم.
صولت فروتن - جام‌جم