روزگاري تكنولوژي فضايي در دانش و فناوري مورد نياز جهت ساخت و ارسال موشكهاي فضايي به مدار زمين خلاصه ميشد.
اندك اندك اما هنر ساخت، هدايت و كنترل ماهوارهها شماره يك توجهات مهندسان فضايي دنيا را از آن خود كرد سپس سفر موجود زنده به فضا، دروازه جديدي را به روي پژوهشگران فضايي دنيا گشود كه باعث شد براي اولين بار در جهان همكاري بينظير و تنگاتنگي بين مهندسان، پزشكان و زيستشناسان آغاز شود.
پس از آن بود كه انواع و اقسام نيازمنديها و توليدات علمي اين صنعت نوپا موجب شكل گرفتن شاخههاي جديد و هيجانانگيز فناوري فضايي شد.
تا به آنجا كه امروزه نانوتكنولوژي، بايوتكنولوژي، نانوبايو تكنولوژي، زيستشناسي فضايي، علم ژنتيك و بسياري ديگر از يافتههاي نوين علمي و تكنولوژيكي را ميتوان به نوعي در رده فناوري فضايي دستهبندي كرد.
فضا براي بشر و تجهيزاتي كه نوع بشر عادت به ساختن آنها دارد، محيطي بيگانه، جديد، خشن و بيرحم محسوب ميشود. سفر به فضا، سفر به عمق تاريك ناشناختههاست.
از اين روست كه بشر براي سفر به فضا و مستقر شدن در آنجا نياز دارد تمامي دانش و هنر فني خود را به كار برد.
شايد يكي از جذابترين بخشهاي تكنولوژي فضايي و يكي از مهيجترين و پرمسووليتترين سيستمهاي فضايي كه تاكنون به دست مهندسان فضايي طراحي شده، بخش حمايت از حيات سفينههاي فضايي سرنشيندار بوده است.
سامانههاي توليد و بازيابي اكسيژن، سيستمهاي پيشرفته بازيابي آب، تجهيزات كنترل دما و رطوبت و بسياري ديگر از ملزومات مورد نياز يك فضاپيماي سرنشيندار براي حفاظت از زندگي و سلامت فضانوردان را ميتوان گوشهاي از چالشهاي يك مهندس فضايي در چنين پروژههايي برشمرد.
طراحي و توليد لباس فضايي مناسب براي فضانوردان به منظور انجام فعاليتهاي خارج از فضاپيما نيز از موارد ديگري است كه فناوري فضايي را براي مهندسان جوان جذاب مينمايد.
لباس فضايي در واقع يك سفينه فضايي مينياتوري است كه بايد همه ملزومات مورد نياز فضانورد، اعم از وسايل محافظت از حيات، ارتباطات، آب آشاميدني، سيستمهاي كنترل دما و رطوبت و ساير نيازمنديهاي يك انسان را همگي در ابعادي كوچك اما با همان كارآيي در خود داشته باشد.
ما در فضا عمدتا با سه چالش بزرگ روبهرو هستيم كه باعث ميشود تكنولوژي فضايي را داراي ويژگيهاي مخصوص به خود ميكند. خلأ، بيوزني و امواج يا ذرات پرانرژي خطرناكي كه به طور معمول توسط لايههاي مختلف جو زمين يا سپر حرارتي اين سياره، جذب يا از ما دور نگاه داشته ميشوند.
نبود اتمسفر تنها براي موجودات زنده محتاج به اكسيژن خطرناك نيست بلكه خلأ به معني از دست دادن انتقال حرارت براثر جريان همرفتي نيز است و اين براي يك مهندس طراح يعني عوض شدن همه ذهنيتهاي علمي و تكنولوژيكي.
بيوزني ناشي از حركت در مدار نيز بر بسياري از پارامترهاي طراحي يك محموله فضايي، اثر قابل توجهي ميگذارد.
دليل گفته شده باعث شده است فناوري مورد نياز صنعت فضايي جهان مختص به خود بوده و شاخه جديدي را در مجموعههاي فنپيشه دنيا از آن خود كند.
ذرات باردار پرانرژي كه از خورشيد به سمت زمين ميوزند و محدوده وسيعي از امواج الكترومعناطيسي تابيده شده از خورشيد كه در حالت عادي توسط جو زمين جذب ميشوند، علاوه بر مشكلات زيستي گرفتاريهاي فني نيز در پي دارند.
اشتباه محاسباتي كامپيوترهاي فضايي بر اثر نفوذ ذرات باردار پرانرژي، خطر قابل ملاحظهاي است كه در وراي مدار اطراف زمين گريبانگير يك مهندس فضايي خواهد شد.
اما امروزه ما شاهديم كه فناوري فضايي از دوردست وهمانگيز فضا به ريزترين جزئيات زندگي روزمره ما تا حتي آشپزخانهها پايين آمده است.
كاربردهاي فناوري فضايي امروزه قابل تفكيك از زندگي روزمره نوع بشر نيست. ناوبري ماهوارهاي، ارتباطات راه دور، پخش ماهوارهاي برنامههاي تلويزيوني و راديويي، پيشبيني وضع هوا و صدها كاربرد غير مستقيم از فناوري فضايي به جزئيترين لايههاي زندگي بشر وارد شده است.
كامپيوترها و مخابرات راديويي ـ كه روزگاري لبه حمله فناوري فضايي محسوب ميشدند ـ امروزه پيشپا افتادهترين ابزاري هستند كه تصور زندگي بدون آنها غيرممكن است.
تصويربرداري ديجيتال، فناوري تلفن همراه، اينترنت، مواد جديد و بسياري ديگر از اينگونه نوآوريهاي علمي و فناورانه در حقيقت محصولات مستقيم يا غيرمستقيم تلاش بشر براي سفر به فضا بوده است.
فناوري فضايي دوره آغازين عصر فضا را ميتوان در فناوري ساخت و پرتاب موشكهاي فضايي، ماهوارهها و كاوشگرهاي سيارهاي، تصويربرداري ديجيتال، طراحي و توسعه سنسورها و حسگرهاي فضايي، سفرهاي بين سيارهاي، مواد جديد، سفر انسان به فضا و بسياري موضوعات خرد و درشت ديگر خلاصه كرد.
پيشبينيها نشان ميدهد فناوري فضايي در آينده راه به معدنكاري فضايي، موشكهاي فضايي تكمرحلهاي، فناوري استفاده پاكتر از فضا براي جلوگيري از توليد پسماندهاي فضايي، كارخانههاي مداري براي توليد دارو يا آلياژهاي ويژه، هتلهاي فضايي، كلونيسازي يا مسكونيسازي فضا، آسانسورهاي فضايي و دهها ايده هيجانانگيز ديگر خواهد برد.
فناوري فضايي، حاصل تلاش خستگي ناپذير بشر براي سفر به سرزمين افسونگري است كه قرنها ذهن جستجوگر او را به خود مشغول كرده بود.
كنستانتين تسيلكوفسكي روسي روزگاري نه چندان دور گفته بود كه زمين گاهواره بشر است اما هيچ كودكي تا ابد در گاهواره خود باقي نخواهد ماند. بشر اما براي خروج از اين گاهواره آبيرنگ نياز دارد تا خيلي چيزهاي جديد ياد بگيرد.