پس مي‌توان نتيجه گرفت كه «تیك» يا پرش ناگهانی، سریع، غیرارادی، متناوب و تكراری یك عضله، مشكلي با ريشه‌هاي عصبي است. البته تیك ممكن است در یك یا چند دسته از عضلات یا یك عضو بدن ظاهر شود.
بعضي اين نوع تيك‌ها را با گازگرفتن لب‌ها، كشيدن انگشتان يا حركات غيرارادي دست‌ها، شانه‌ها يا پاها بروز مي‌دهند حتي در برخي موارد حركاتي غيرارادي در چهره يك فرد اتفاق مي‌افتد كه براي ديگران خنده‌دار است، بدون آن كه بدانند واكنش آنها به تداوم اين تيك‌هاي عصبي در شخص منجر مي‌شود.
دكتر بهروز بيرشك، روان‌شناس و عضو هيات علمي دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «جام‌جم» مي‌گويد: در گذشته روان‌شناسان بر اين باور بودند كه عوامل ژنتيكي ريشه بروز تيك‌هاي عصبي است، اما امروزه مشخص شده كه پرش‌هاي عصبي تركيبي از عوامل محيطي و زيستي است كه تحت شرايط استرس‌زا شدت مي‌گيرد.
چنين شرايطي در بسياري موارد به برخورد اشتباه اطرافيان بستگي دارد، چراكه توجه بيش از اندازه به نوع حركات و رفتار شخصي كه دچار تيك است به شدت بخشيدن به حركات عصبي وي منجر مي‌شود.
بروز پرش‌هاي عصبي
روان‌شناسان مي‌گويند تیك عصبي بیشتر در صورت، گردن و سر ظاهر می‌شود و پرش پلك‌ها از شايع‌ترين نوع تيك‌هاي عصبي است، اما گاهي اين پرش‌های ظریف كه در پلك تحتانی و فوقانی احساس می‌شود، توسط ديگر افراد قابل مشاهده نيست. به هر حال تیك، نمایانگر نوعی تخلیه روانی و نشانه ناراحتی‌های عصبی است.
دكتر بيرشك در اين باره مي‌افزايد: برخي از تيك‌هاي عصبي، ساده است و تنها زمان كوتاهي شخص را درگير خود مي‌كند؛ اين نوع تيك‌ها مي‌تواند صوتي يا حركتي باشد، البته بيشتر در ناحيه سر و صورت قابل مشاهده است كه پلك‌زدن‌هاي مكرر و غيرارادي از جمله اين نوع پرش‌هاي عصبي است.
برخي نيز با بالا كشيدن مكرر بيني، صاف‌كردن گلو و نيز حركت‌هايي در ناحيه گردن اين نوع تيك‌ها را بروز مي‌دهند.
اين روان‌شناس ادامه مي‌دهد: تيك‌هاي عصبي در موارد ديگر مي‌تواند حالت مزمن پيدا كند و طولاني شود، به گونه‌اي كه شخص و اطرافيانش را آزار دهد. در چنين شرايطي مراجعه به روانپزشك يا روان‌شناس و مصرف برخي آرام‌بخش‌ها و نيز انجام اقدامات رفتاردرماني ضروري است.
پاسخ بدن به فشارهاي عصبي
روان‌شناسان تاكيد مي‌كنند چند علت عمده براي پرش‌های ظریف عضلانی صورت شناخته شده است كه مي‌توان خستگی زیاد، استرس و كمبود كلسیم را از جمله آنها دانست.
حتي استرس موجب اختلالات جسمی چون ضربان قلب، اختلال در تنفس و گوارش و احساس دردهای استخوانی و جسمی می‌شود.
مرگ عزیزان، ستیزه و جدایی در كانون خانواده، ترس از بیكاری، نداشتن امكانات مناسب اجتماعی، شهرنشینی و سكونت در محلات پرجمعیت و ترافیك سنگین در راه خانه و محیط كار، همگی از عوامل استرس‌زا به حساب می‌آید.
چشم‌هايي كه مي‌پرند
روان‌شناسان مي‌گويند پرش چشم یكی از عارضه‌های چشمی است كه گاهي بروز می‌كند، اما اين نوع تيك عصبي هیچ عوارضی ندارد و بهترین روش برای رفع آن داشتن آرامش، استراحت و بی‌توجهی نسبت به این مساله است. تحریكات عصبی و روحی، كم‌خوابی و استرس از عوامل بروز عارضه پرش چشم است كه فرد در پلك‌های خود احساس حركت می‌كند.
البته دكتر بيرشك معتقد است كه در كنار استرس و عوامل اضطرابي، ممكن است كاركردن بيش از حد در پاي رايانه و مطالعه طولاني بخصوص تحت نور ناكافي نيز به خستگي چشم‌ها و بروز تيك عصبي در آنها منجر شود.
همچنين برخي از متخصصان كمبود مواد معدني چون كلسیم و منیزیم، بخصوص در كودكان را، از عواملي مي‌دانند كه به تشديد تيك‌هاي عصبي كمك مي‌كند، چرا كه مواد معدنی در تقويت سیستم‌های عصبی نقش مهمی را بازی می‌كند.
متخصصاني كه به نقش تغذيه در كنترل واكنش‌هاي عصبي در بدن معتقدند، مي‌گويند: منابع غذايی حاوی منیزیم همچون غلات سبوس‌دار، میوه‌های مغزدار و مواد غذایی حاوی كلسیم شامل لبنيات و غذاهاي دريايي، مهم‌ترین مواد غذایی برای كمك به درمان تیك‌های عصبی است.
پونه شيرازي - گروه سلامت